На працягу двух месяцаў – красавіка і траўня 1920 г. – у Маскве вяліся перамовы паміж дэлегацыяй Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянэраў на чале з Палутай Бадуновай і ЦК РКП(б) – кіроўным органам расейскай камуністычнай партыі, якая цалкам засярэдзіла ўладу ў РСФСР у сваіх руках, па пытаньнях стасункаў Расеі і БНР.

Падаем тэзісы справаздачы Палуты Бадуновай, зробленай 4 чэрвеня 1920 г.

Цэнтральнаму Камітэту РСФСР пастаўлена было 6 пунктаў:

1. Прызнаньне поўнай Незалежнасьці Беларускай Рэспублікі.

2. Арганізацыя apміі.

3. Прызнаньне Ўраду Ластоўскаго.

4. Шырокая матэріальная дапамога беларускім арганізацыям і Ўраду.

5. Вызваленьне турэм беларускіх сацыалістоў і беларускіх дзеячоў.

6. Натыхместовая [тэрміновая] і шырокая культурна-прасьветная беларуская работа ў Усходнай Беларусі.

Абасновывала гэтые дамаганьня такімі доводамі:

1) Народ беларускі ўжо перэканаўся, што будучы арэнай і предмэтам зма­ганьня паміж Расеяй і Польшчай ён ня можа разьвівацца ні эканамічна ні куль­туральна; яўляючыся аб’ектам прэтэнсый двох адвякоў боручыхся дзержаў, ён увесь час выносіць увесь цягар гэтаго змаганьня і сваім трудом і дабром апла­чывае абедзьве стараны.

2) Пакуль ня будзе дадзена поўная Незалежнасьць Беларусі датуль немаг­чымы мір на Ўсходзі Эўропы, датуль ня спыніцца расейска-польская барадзь­ба за абладаньне Беларусьсю.

3) Толькі Незалежнасьць Беларусі дасьць політычную роўнавагу на Усходзі Эўропы і задаволіць Беларускі Народ.

Адповедзь: Савецкі Ўрад стаіць у прынцыпе за прызнаньне незалежнасьці ўсім самаазначыушымся народам. Што да прызнаньня Незалежнасьці Беларусі, то гэто залежыць ад палажэньня на мейсцох, г.зн. калі народ на мейсцох зажадае Незалежнасьці, то незалежнасьць будзе дадзена. Залежыць гэто таксама і ад бягу­чаго палітычнаго мамэнту: калі Польшча будзе настаіваць на граніцах 1772 г., то Сов. Pocіі лепей на заходзе гранічыць зь Незалежнай Беларусью, як с Польшчай.

Цяпер, колі ідзе польскае наступленьне, пытаньне аб прызнаньні незалеж­насьці Беларусі аткладаецца, затое можэ быць пастаўлена на чарод пытаньне аб прызнаньні Ўраду Ластоўскаго.

Па 4 і 5 пунктах дадзена адповедзь прыхільная: даваць шырокую дапамо­гу на беларускіе арганізацыі і вызваліць арэштованых беларускіх соцыалістоў, а справы беларускіх дзеячоў разгледзяць.

Па 6 пункту – абецалі пазволіць аткрыць Беларускіе вучыцельскіе курсы, даць загад дзержаўнаму кнігавыдавецтву ў першы чарод пусьціць беларускія кніжкі, ліквідаваць безграматнасьць у Смаленскай, Могілеўскай і Віцебскай губэрніях у беларускай мове зь беларускіх падручнікоў.

Крыніца: Дзяржаўны архіў Летувы. Ф.582. Воп.1. Спр.9. Л.2.

Артыкул пра візыт Старшыні Рады БНР Івонкі Сурвіллы ў Прагу ў сакавіку 2004 г.

Працягнуць чытаць Старшыня Рады БНР у Празе, сакавік 2004 г. →

22 траўня 1960 беларуская газэта “Бацькаўшчына”, што выдавалася ў ЗША, апублікавала мэмарандум Рады БНР кіраўнікам ЗША, Брытаніі, Францыі.

Рада БНР, а таксама Ліга вызваленьня народаў СССР, старшынём якой быў Старшыня Рады БНР Мікола Абрамчык, накіравалі свае мэмарандумы лідарам вялікіх заходніх дэмакратый напярэдадні іхнага сумеснага саміта з кіраўніцтвам СССР. Саміт адбываўся ў Парыжы і павінен быў служыць інструмэнтам для пошуку базы для ўзаемапаразуменьня ва ўмовах Халоднай вайны. Насуперак гэтаму, саміт працягнуўся толькі два дні і прайшоў пад знакам скандалу вакол зьбіцьця саветамі амэрыканскага выведвальнага самалёту U-2.

У сваім мэмарандуме Рада БНР акцэнтавала на факце збройнай акупацыі Беларусі з боку Савецкай Расеі, а таксама пратэставала супраць савецкай дапамогі разьвіваючымся краінам за кошт Беларусі.

Мэмарандум Лігі вызваленьня народаў СССР папярэджваў супраць замірэньня з СССР ва ўмовах акупацыі і парушэньня правоў народаў, паняволеных савецкай Расеяй.

Працягнуць чытаць Мэмарандумы Рады БНР і Лігі вызваленьня народаў СССР лідарам ЗША, Брытаніі і Францыі – травень 1960 г. →

Праведзены пасьля Лютаўскай рэвалюцыі ў Расеі і зрынаньня манархіі зьезд беларускіх арганізацый абвесьціў пра перадачу выканаўчых функцый Беларускаму нацыянальнаму камітэту, які ў супрацы з Часовым расейскім урадам павінен арганізаваць кіраваньне Беларусьсю як будучай аўтаноміі ў складзе фэдэратыўнай дэмакратычнай Расеі.

Дэклярацыя была сьведчаньнем пра высокі ўзровень самаарганізацыі беларускіх структураў і ўсьведамленьня імі інтарэсаў Беларусі як самастойнага суб’екта – пакуль што ў складзе фэдэратыўнай і дэмакратычнай Расейскай рэспублікі, праект стварэньня якой праваліўся.

Працягнуць чытаць Зьезд беларускіх арганізацый патрабуе самакіраваньня для Беларусі – 29.03.1917 →

У 1919 і 1920 гг. у Парыжы адбылася мірпная канфэрэнцыя, на якой падводзіліся вынікі Першай сусьветнай вайны і вызначаліся ўмовы пасьляваеннага міжнароднага парадку.

Рада БНР таксама накіравала сваю дэлегацыю на чале з Антонам Луцкевічам для ўдзелу ў канфэрэнцыі з мэтай дасягнуць прызнаньня незалежнасьці Беларусі з боку міжнароднай супольнасьці. Па дарозе ў Парыж дэлегацыя наведала Чэхаславаччыну, дзе была прынятая прэзыдэнтам Томашам Масарыкам. У Парыжы дэлегацыя мела сустрэчу з замежным міністрам расейскага калчакаўскага ўраду Аляксандрам Сазонавым і з польскім прам’ер-міністрам Ігнацыям Янам Падэрэўскім.

Для ўдзельнікаў Парыскай канфэрэнцыі Антонам Луцкевічам і Лявонам Зайцам быў падрыхтаваны мэмарыял, тэкст якога прадстаўляем вашай увазе.

Працягнуць чытаць Мэмарыял БНР да Парыскай мірнай канфэрэнцыі (1919) →

Адзначана чарговая, 102-я, гадавіна абвяшчэння ў Мінску незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі. У сувязі з гэтым мы, колішнія дэпутаты беларускага парламента, якія бралі непасрэдны ўдзел у стварэнні незалежнай Рэспублікі Беларусь на пачатку 1990-х гадоў, хацелі б падзяліцца з чытачамі «Народнай Волі» інфармацыяй пра кнігу нямецкіх даследчыкаў Матыяса Дорнфельта і Энрыка Зеевальда з Берлінскага свабоднага ўніверсітэта. Іх праца пад назвай «Адносіны паміж Германіяй і Беларуссю ў 1916–1925 гг.», якая зусім нядаўна выйшла ў Германіі і была прэзентавана на традыцыйным Мінскім форуме ў снежні 2019 года, шмат у чым па-новаму дазваляе адказаць на многія пытанні. Можна толькі падзякаваць нямецкім гісторыкам за тое, што яны выявілі дакументы, звязаныя з Беларуссю, у розных фондах Палітычнага архіва Федэральнага МЗС і Федэральнага архіва ў Берліне, а таксама ў Фондзе Конрада Адэнаўэра, які падтрымаў такі неабходны для вывучэння нашай найноўшай гісторыі праект. 

Працягнуць чытаць «Адносіны паміж Германіяй і Беларуссю ў 1916–1925 гг.»: В. Голубеў і Л. Баршчэўскі пра новую кнігу нямецкіх даследчыкаў →

9 траўня краіны Эўрапейскага Зьвязу адзначаюць Дзень Эўропы, прысьвечаны еднасьці нашага кантынэнта на асновах міра, дэмакратыі, правоў чалавека і вяршынства права.

У гэты дзень у 1950 годзе францускі міністар замежных справаў Робэр Шуман (Robert Schuman) выступіў са знакамітай прамовай, дзе прапанаваў новую форму агульнаэўрапейскага палітычнага і эканамічнага супрацоўніцтва, якое прадухіліла б войны між краінамі Эўропы.

Прамова Шумана, што прагучала ў гэты дзень 70 гадоў таму, увайшла ў гісторыю як Дэклярацыя Шумана. Яна лічыцца адпраўной кропкаю эўрапейскай інтэграцыі, найвышэйшай формай якой стаў Эўрапейскі Зьвяз. Праз год пасьля выступу Р. Шумана была створаная Эўрапейская супольнасьць вугля і сталі, першая форма эўрапейскай эканамічнай інтэграцыі, якая зь цягам часу ператварылася ў Эўразьвяз.

Амаль усе суседзі Беларусі, зь якімі наша краіна непарыўна зьвязаная сваёй гісторыяй, культурай, мовай, верай і традыцыямі, зьяўляюцца актыўнымі ўдзельнікамі эўрапейскай і эўраатлянтычнай інтэграцыі і супрацоўніцтва.

Працягнуць чытаць 9 траўня: Дзень Эўропы →

Дэклярацыя, прынятая на Сэсіі Рады БНР у Остэргофэне (Нямеччына), сьнежань 1947 г.

На гэтай Сэсіі дзейнасьць Рады БНР была адноўленая пасьля чатырохгадовага перапынку, зьвязанага з Другой сусьветнай вайной і сьмерцю папярэдняга Старшыні Рады БНР Васіля Захаркі, чые паўнамоцтвы часова пераняў Мікола Абрамчык. Склад Рады БНР папоўнілі прадстаўнікі шматтысячнай новай хвалі эміграцыі зь Беларусі.

Працягнуць чытаць Остэргофэнская Дэклярацыя Рады БНР, 1947 г. →

Сябра Прэзыдыму Рады БНР Вячаслаў Бортнік атрымаў амэрыканскую Прэзыдэнцкую ўзнагароду за валянтэрскую службу (President’s Volunteer Service Award), срэбная ступень.

Узнагароду кожны год уручае прэзыдэнт ЗША асобам, якія актыўна праявілі сябе на грамадзкай добраахвотніцкай працы. Сп. Бортнік адзначаны перадусім як актывіст і адзін зь лідараў беларускае дыяспары ў ЗША.

Працягнуць чытаць Вячаслаў Бортнік атрымаў амэрыканскую Прэзыдэнцкую ўзнагароду за валянтэрскую службу →