Дарагія Суродзічы, дарагія Сябры Беларусы!

Пішу гэты ліст перад усім, каб выказаць маю ўдзячнасьць пасьля сьвяткаваньняў у Беларусі і ў сьвеце сотых угодкаў абвешчаньня незалежнасьці Беларускай Народнай Рэспублікі 25-га Сакавіка 1918 году.

Я яшчэ ўсё пад уражаньнем урачыстасьцяў і энтузіязму, зь якім вы адзначылі стагодзьдзе БНР. Ведаю, што будзе яшчэ шмат мерапрыемстваў у 2018 годзе з гэтае нагоды, але хочацца вам ужо цяпер падзякаваць за радасьць, якою вы напоўнілі маё сэрца ў Сакавіку 2018 г.

Хачу вам падзякаваць за тыя цудоўныя сьвяткаваньні, на якіх я прысутнічала асабіста ў Атаве, у Лёндане і ў Празе, і за ўсе тыя, на якіх я не змагла прысутнічаць. Удзячная вам за вялізарную працу якую вы ўлажылі, каб зрабіць гэтыя сьвяткаваньні годнымі вялікай падзеі, якой былі сотыя ўгодкі абвешчаньня незалежнасьці БНР. Удзячная ўсім, хто прыйшоў на сьвяткаваньні, каб належна адзначыць Стагодзьдзе БНР.

Ганаруся нашым народам, які ўжо сто год беражэ ідэалы БНР. Ганаруся нашай моладзьдзю, якая з такім уздымам выказала сваю любоў да Бацькаўшчыны! Удзячная таксама ўсім тым, хто прадаўжае сьвяткаваць Стагодзьдзе. Перад намі яшчэ восем месяцаў гэтага юбілейнага году! Яшчэ столькі магчымасьцяў выказаць нашую вернасьць ідэалам БНР і задумацца над тым, як кожны з нас можа спрычыніцца да іх зьдзейсьненьня.

Вітаю ўсіх вас ад імя Рады Беларускай Народнай Рэспублікі, мае дарагія Сябры!

Жыве Беларусь!
Івонка Сурвілла
Старшыня Рады БНР

24 красавіка 1101 памёр князь Усяслаў Брачыславіч, вядомы як Усяслаў Чарадзей – князь Полацкі, вялікі князь Кіеўскі, адзін з найбольш выбітных беларускіх валадароў часоў сярэднявечча.

Пры Ўсяславе адзначаецца найвышэйшы ўздым і тэрытарыяльнае пашырэньне Полацкага княства. За ўвесь час ад сьмерці Яраслава Ўладзімеравіча ў 1054 годзе да Мангольскай навалы ў 30—40-я гады XIII ст. ён быў адзіным князем, які заняў кіеўскі вялікакняскі пасад, ня будучы Яраславічам.

Continue reading Усяслаў Чарадзей →

15 красавіка 1928 г. у Нясьвіскім павеце нарадзіўся Янка Жучка, радны БНР, беларускі грамадзкі дзяяч у Бэльгіі, інжынэр і журналіст.

Continue reading Янка Жучка →

7 красавіка 1932 г. у Барысаве пачаўся галодны бунт, выкліканы савецкай сельскагаспадарчай палітыкай. Гэта быў адзін з найбольш яскравых эпізодаў Галадамору ў Беларусі.

Continue reading Барысаўскі галодны бунт – 7.04.1932 →

Нататка пра 100-годзьдзе БНР, апублікаваная Згуртаваньнем Беларусаў у Вялікай Брытаніі ў лёнданскай расейскамоўнай газэце “Пульс UK” у сакавіку 2018 г.

25 марта 2018 г. белорусы во всём мире, особенно на Западе, отмечают 100-летие события, ставшего первопричиной всех форм национальной государственности Беларуси в ХХ в. – и, в конечном итоге, существования Беларуси, как страны, в наше время: провозглашения независимости Белорусской Народной Республики 25 марта 1918 года.

Можно спросить: что же праздновать, если несоветская Беларусь не смогла тогда себя защитить? В самом деле, приказ, изданный в день занятия Минска Красной Армией РСФСР от 10 декабря 1918, гласил: «Правительство белорусских помещиков и капиталистов — «Белорусская рада» — объявляется низложенной и распущенной». Однако оказалось, что провозглашение независимости БНР и деятельность её правительства повлекли необратимые последствия – новую белорусскую государственность, как таковую, оказалось уже политически невозможно «отменить. Согласно протоколу заседания Центрального бюро ЦК Компартии Беларуси от 22 января 1919 года с представителем ленинского правительства Иоффе из Москвы, один из министров (наркомов) заявлял присутствующим, как об общеизвестном им факте: «Существование Белорусской Рады заставило выдвинуть Белорусскую [советскую] Республику».

Continue reading Беларусь: столетие первого провозглашения независимости в ХХ веке →

“Урэшце, настаў гэты дзень, катораму было суджана стаць гістарычным днём у барацьбе за волю Беларусі. Вечарам 24 марца – у 6 гадзін, сабралася Рада Рэспублікі. І запраўды, было штось сільнага, штось магутнага ў гэтым першым беларускім народным Парляманце! Шэрыя сьвіткі, шэрыя салдацкія шынэлі, якія яшчэ мала хто пасьпеў скінуць з плеч, надавалі агульны тон сабраньню. Але сьветлыя, рахманыя вочы, энэргічныя твары іx валадароў гаварылі ясна, што то ня простыя сярмягі зыйшліся, а цьвет беларускае народнае інтэлігенцыі!” – Артыкул Антона Луцкевіча, аднаго з асноўных ідэолягаў беларускага незалежніцкага руху, прам’ер-міністра і міністра замежных справаў БНР у 1918-1919.

Калі ў лютым 1918 году нямецкія войскі занялі Менск, віленскія беларусы нязвычайна ажывіліся: гэта-ж у працягу трох гадоў мы былі зусім адрэзаны фронтам ад нашых усходніх братоў, гэта-ж ніводная вестка аб іx і іхнай працы не далятала да нас праз лінію акопаў, – i вось адкрываецца магчымасьць зьвязацца з Менскам!

Беларуская Рада ў Вільні, абраная толькі за месяц да таго на конфэрэнцыі 25.1.1918г., зараз-жа начала заходы перад акупантамі, каб дабіцца пазваленьня на падарожжу спэцыяльнае дэлегацыі ў Менск. Цяжкая была з гэтым справа: беларуская конфэрэнцыя ня споўніла таго, чаго дамагалася ад яе нямецкая ўлада, і станула на ярка незалежніцкім становішчы. Цэлы месяц прайшоў, пакуль дэлегацыя атрымала гэтак жаданае пазваленьне:перад тым у Менск быў пасланы на “рэкогносьціроўку” дазнаны шпіон, Эдмунд Зузэміль, каторага ў тайне ад Рады надзяліў пісьмамі да менскіх дзеячоў адзін з віленскіх беларусаў (імя яго ў сваім часе будзе пададзена да агульнага ведама), і толькі пасьля павароту Зузэміля, выступаўшага ў Менску пад прозьвішчам “таварыша Кузьміцкага”, пазваленьне было дадзена.

Continue reading 25 марца 1918 году – успаміны Антона Луцкевіча пра абвяшчэньне незалежнасьці Беларусі →

У архівах захаваўся афіцыйны ліст Патрыярха Маскоўскага і Ўсяе Расеі Ціхана да Ўраду Беларускай Народнай Рэспублікі.

Патрыярх прызнае справядлівай просьбу пашырыць ужываньне беларускай мовы сярод беларускіх вернікаў і піша, што РПЦ прыняла рашэньне дазволіць выкарыстаньне беларускай мовы ў беларускіх праваслаўных епархіях, а таксама што пры будучых прызначэньнях гіерархаў РПЦ на Беларусі будзе аддавацца перавага тым, хто валодае беларускай мовай.

У канцы свайго ліста Патрыярх бласлаўляе беларускі народ і ўрад  Беларускай Народнай Рэспублікі.

Ціхан – першы Патрыярх РПЦ пасьля аднаўленьня патрыяршаства, якое адбылося пасьля падзеньня расейскай манархіі. У 1981 годзе ён прылічаны да сьвятых Расейскай Праваслаўнай Царквой у Замежжы.

Патріархъ
Московскій и Всея Россіи

Февраля 1/14 дня 1922 г.
№135

Г. ПРЕДСѢДАТЕЛЮ СОВѢТА МИНИСТРОВЪ БѢЛОРУССКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКИ

Вслѣдствіе Вашего письма отъ 14 Января с.г. за №104, имѣю честь сообщить слѣдующее:

Меморандумъ Правительства Бѣлорусской Народной Республики о положеніи Православной Церкви въ Бѣлоруссіи и, главнымъ образомъ, подъ польской оккупаціей, отправленный 27 января минувшаго года, своевременно полученъ мною.

Въ виду особой важности возбуждаемыхъ симъ меморандумомъ вопросовъ, онъ сданъ былъ мною на обсужденіе Священнаго Синода и Высшаго Церковнаго Совета, состоящихъ подъ моим предсѣдательствомъ и представительствующихъ весь епископатъ, клиръ и мірянъ Православной Церкви. Continue reading Патрыярх Маскоўскі блаславіў Урад БНР – 14.02.1922 →

7 лютага 1920 г. ў латвійскай прэсе была апублікаваная адозва Вайскова-дыпляматычнай місіі БНР у Латвіі і Эстоніі з заклікам атрымоўваць беларускія пашпарты.