У гэта дзень 80 гадоў таму, праз два з паловай тыдні пасьля нападу гітлераўскай Нямеччыны на Польшчу і пачатку Другой Сусьветнай вайны, савецкія войскі перайшлі мяжу з Польшчай і пачалі свой наступ на Захад насустрач нямецкім войскам. За два тыдні саветы акупавалі значную тэрыторыю. 28 верасьня СССР і гітлераўская Нямеччына падпісалі Дамову аб сяброўстве і мяжы, у якой зафіксавалі падзел тэрыторыі рэгіёна пасьля сумеснай расправы над польскай дзяржавай.

У выніку гэтых падзеяў амаль уся тэрыторыя Беларусі апынулася ў складзе таталітарнай савецкай дзяржавы. Гэты факт дазваляў савецкай прапагандзе сьвяткаваць 17 верасьня як «Дзень узьяднаньня» Заходняй Беларусі з БССР.

Рада БНР канстатуе, што падзел тэрыторыі Беларускай Народнай Рэспублікі, вырашаны паміж РСФСР і Польшчай у 1921 годзе, адбыўся насуперак волі беларускага народу і ў парушэньне права беларускага народу на самавызначэньне.

Рада БНР канстатуе, што аўтарытарны рэжым у міжваеннай Польшчы груба парушаў нацыянальныя правы беларусаў і ажыцьцяўляў дыскрымінацыю беларусаў па нацыянальнай прыкмеце, адмаўляючы беларусам у праве на аўтаномію, абмяжуючы магчымасьці для беларускай адукацыі і грамадзка-палітычнай дзейнасьці, чынячы палітычны перасьлед беларускіх грамадзкіх дзеячоў. Сваімі дзеяньнямі польскія ўлады парушалі як свае агульнапрызнаныя міжнародныя абавязальніцтвы, так і дамоўленасьці зь беларускімі нацыянальнымі арганізацыямі, дасягнутыя ў пачатку дваццатых гадоў.

Рада Беларускай Народнай Рэспублікі выказвае занепакоенасьць перамовамі паміж аўтарытарнымі рэжымамі ў Расеі і Беларусі адносна паглыбленьня ўзаемнай інтэграцыі ў рамках так званай “Саюзнай дзяржавы”. Перамовы традыцыйна праходзяць у непразрыстым для грамадзкасьці фармаце і нясуць прамую пагрозу сувэрэнітэту і нацыянальнай бясьпецы Беларусі.

Для аўтарытарнага рэжыму, які пануе ў Расеі, інтэграцыя зь Беларусьсю мае відавочную мэту падтрымаць сваю папулярнасьць з дапамогай нацыяналістычнай мабілізацыі і, магчыма, даць прэзыдэнту Ўладзіміру Пуціну юрыдычную магчымасьць застацца на чале дзяржавы пасьля 2024 году, калі сканчаецца ягоны цяперашні тэрмін паўнамоцтваў.

3 верасьня 1855 г. нарадзіўся Канстанцін Алексяеўскі, генэрал расейскай імпэратарскай арміі, удзельнік беларускага нацыянальнага руху, дэлегат Ўсебеларускага зьезду 1917 г.

Continue reading Канстанцін Алексяеўскі →

На мінулым тыдні Мэдаль да стагодзьдзя БНР таксама атрымалі Алесь Бяляцкі і Ірына Дубянецкая ў Менску, а таксама Орэст Дэйчакіўскі ў ЗША.

Continue reading Мэдаль да стагодзьдзя БНР атрымалі А. Бяляцкі, І. Дубянецкая, О. Дэйчакіўскі →

У Менску на сядзібе Таварыства беларускае мовы імя Францішка Скарыны адбылося ўручэньне Мэдалёў да стагодзьдзя БНР старшыні ТБМ Алене Анісім і былому старшыні ТБМ Алегу Трусаву. Уручэньне правёў Заступнік Старшыні Рады БНР Мікалай Пачкаеў.

Алена Анісім займае пасаду старшыні ТБМ з 2017 году. Перад гэтым яна на працягу некалькіх дзесяцігодзьдзяў была актыўным удзельнікам беларускага адраджэнскага і культурніцкага руху. Ад 2016 году Алена Анісім зьяўляецца дэпутатам Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь. На сваёй пасадзе яна актыўна займаецца абаронай правоў беларускіх грамадзянаў, выступае аўтарам ініцыятываў па абароне і прамоцыі беларускае мовы.

Алег Трусаў – выбітны археолаг, гісторык, старшыня Таварыства беларускае мовы з 1999 па 2017 гады, адзін з заснавальнікаў гэтай арганізацыі ў 1989 годзе. Алег Трусаў узначальваў ТБМ у найбольш складаныя часы, і дзякуючы ягоным высілкам, арганізацыя ўвесь час працягвала сваё функцыянаваньне ў якасьці галоўнай грамадзкай сілы, якая стаіць на абароне беларускай мовы. Акрамя гэтага, з 1990 па 1995 гг. Алег Трусаў быў дэпутатам Вярхоўнага Савета 12. скліканьня, членам Апазыцыі БНФ, намесьнікам старшыні камісіі па адукацыі, культуры, ахове гістарычнай спадчыны. У 1990 т 1991 гг. Алег Трусаў быў сярод дэпутатаў, якія прынялі гістарычныя дакумэнты аб аднаўленьні дзяржаўнага сувэрэнітэту Беларусі. Таксама Алег Трусаў быў адным з распрацоўшчыкаў беларускай дзяржаўнай сымболікі, удзельнічаў у галадоўцы дэпутатаў Вярхоўнага Савета напярэдадні “рэфэрэндума” 1995 года.

Працягваюцца ўручэньні Мэдалёў да стагодзьдзя БНР.

23 жніўня ў Вільні Мэдаль да стагодзьдзя БНР быў уручаны Леакадзіі Шышэі (Кавальчук) – вэтэранцы беларускага незалежніцкага руху, палітычнаму вязьню ў СССР. У 1946-1947 гг. Леакадзія Кавальчук была ўдзельнікам падпольнай беларускай незалежніцкай арганізацыі “Чайка”. У сярэдзіне 1947 года арганізацыя была выкрытая, Леакадзія Кавальчук была асуджаная на восем з паловай гадоў зьняволеньня ў ГУЛАГу.

22 жніўня ў Менску заступнік Старшыні Рады БНР Мікалай Пачкаеў уручыў Мэдалі да стагодзьдзя БНР кіраўніцы Згуртаваньня беларусаў сьвету “Бацькаўшчына” Алене Макоўскай і старшыні Рады ЗБС “Бацькаўшчына” Ніне Шыдлоўскай. У якасьці галоўных каардынатараў працы Згуртаваньня беларусаў сьвету і кампаніі “Будзьма беларусамі!” Алена Макоўская і Ніна Шыдлоўская робяць вялікую і неабходную справу па аб’яднаньні беларускай дыяспары, папулярызацыі беларушчыны сярод нашых суайчыньнікаў як у Беларусі, так і за яе межамі.

Гісторык Зьміцер Дрозд зьвярнуўся да афіцыйных установаў Ізраіля з адкрытым лістом, у якім ён просіць надаць тытул Праведнікаў народаў сьвету членам Беларускага камітэту самапомачы ў Празе: Ларысе і Янку Геніюшам, Васілю Захарку, Васілю Русаку і Пятру Бокачу за выратаваньне ў 1941-1945 гг. жыхароў прагі Аркадзя, Анатоля і Ярыну Вольфсон.

Васіль Захарка – старшыня Рады БНР у 1928-1943 гг., Ларыса Геніюш – Генэральны сакратар Ураду БНР ад 1943 г.

Continue reading Як радныя БНР дапамагалі габрэям у час Другой сусьветнай вайны →

Пакт Молатава-Рыбэнтропа сымбалізуе трагедыю нашага рэгіёна ў дваццатым стагодзьдзі. Мільёны ўсходнеэўрапейцаў былі зьнішчаныя нацыстамі і камуністамі за свае палітычныя погляды, этнічнае ці сацыяльнае паходжаньне. Мільёны загінулі ў Другой сусьветнай вайне, адказнасьць за разьвязаньне якой нясуць таталітарныя рэжымы ў Нямеччыне і СССР.

У гэты дзень 80 гадоў таму Савецкі Саюз і гітлераўская Нямеччына падпісалі пагадненьне аб ненападзе, сакрэтная частка якога прадугледжвала падзел Усходняй Эўропы паміж гэтымі дзьвюма таталітарнымі дзяржавамі. Заходняя Беларусь, якая ў той час знаходзілася пад польскім кантролем, апынулася ў сфэры ўплыву СССР, які на той момант ужо кантраляваў усходнюю частку Беларусі.

Праз тыдзень пасьля падпісаньня пагадненьня Нямеччына напала на Польшчу, што сталася пачаткам Другой сусьветнай вайны.

Двума тыднямі пазьней да Гітлера далучыўся Савецкі Саюз, напаўшы на Польшчу з усходу і дэ-факта ўступіўшы ў Другую сусьветную вайну на баку нацыстоўскай Нямеччыны. У 1939-1941 годзе СССР захапіў Заходнюю Беларусь, Заходнюю Ўкраіну, Бэсарабію і краіны Балтыі. Толькі Фінляндыя здолела абараніць сваю незалежнасьць у няроўнай вайне супраць савецкай ваеннай машыны.

Continue reading Заява Рады БНР да 80-х угодкаў Пакта Молатава-Рыбэнтропа →

У архівах БНР захаваліся некалькі сьпісаў супрацоўнікаў Міністэрства замежных справаў Беларускай Народнай Рэспублікі у 1918 – 1919 гадах.

Continue reading Супрацоўнікі Міністэрства замежных справаў БНР, 1918 — 1919 гг. →

Мэдаль да стагодзьдзя БНР уручаны Алегу Рудакову, шматгадоваму актывісту Таварыства беларускае культуры імя Яна Чэрскага ў Іркуцку, Расейская Фэдэрацыя.

Старшыня Рады БНР Івонка Сурвілла пракамэнтавала ўзнагароджаньне:

“Алег Рудакоў – адзін з найбольш яскравых дзеячоў сучаснага беларускага замежжа, выбітны арганізатар і лідар, як робіць гіганцкую працу па папулярызацыі беларускай культуры ў Расеі. Ён абудзіў сярод шматлікіх жыхароў Прыбайкальля цікаўнасьць да іхных беларускіх каранёў і да беларускае спадчыны ў гэтым сыбірскім рэгіёне. Праца Алега Рудакова як нішто іншае спрыяе пабудове добрасуседзкіх стасункаў між народамі Беларусі і Расеі”.