12 ліпеня 1918 г. Народны Сакратарыят БНР выдаў пастанову аб спыненьні дзеяньня дэкрэтаў савецкае ўлады на тэрыторыі Беларусі.

Тэкст пастановы, які захаваўся ў архівах:

---

§ 1. Все декреты правительства Ленина, а также бывших народных комиссаров Западной области и фронта признать для Белоруссии недействительными.

§ 2. Впредь, до установления законов Белорусской Народной Республики, законами Временного бывшего Российской Республики правительства, и совершать свои акты именем Временного белорусского правительства.

§ 3. Единственным представителем и верховным органом Белорусской Народной Республики считать Народный секретариат, избранный Радой l Всебелорусского съезда.

Председатель Народного секретариата Иосиф Воронко

Управляющий делами Антон Овсянник

7 ліпеня 2020 года спаўняецца 20 гадоў з дня зьнікненьня і, відавочна, забойства апэратара Дзьмітрыя Завадзкага, які працаваў у здымачнай групе беларускага апазыцыйнага журналіста Паўла Шарамета.

Зьнікненьне Дзьмітрыя Завадзкага стала ў адзін шэраг са зьнікненьнямі і сьмерцямі ўплывовых беларускіх дзяржаўных і грамадзкіх дзеячоў у канцы дзевяностых і пачатку нулявых гадоў. Перадусім гэта зьнікненьні дэпутата Вярхоўнага Савета і старшыні Цэнтральнай выбарчай камісіі Віктара Ганчара, прадпрымальніка і прыхільніка беларускай дэмакратычнай апазыцыі Анатоля Красоўскага, былога міністра ўнутраных справаў генэрала Юрыя Захаранкі, а таксама сьмерць пры не да канца высьветленых абставінах былога старшыні гарвыканкама Маладэчна, дэпутата Вярхоўнага Савета Беларусі Генадзя Карпенкі.

За гады, што прайшлі з моманту зьнікненьня і сьмерці гэтых асобаў, зьявіліся пераканаўчыя сьведчаньні, што іхныя выкраданьні і забойствы маглі быць справай рук так званых “эскадронаў сьмерці”, створаных унутры сыстэмы карных органаў аўтарытарнага рэжыма ў Беларусі для фізычнай ліквідацыі палітычных апанэнтаў А. Лукашэнкі.

Некаторыя іншыя беларускія дэмакраычныя палітыкі, у тым ліку лідар Беларускага народнага фронту Зянон Пазьняк, былі вымушаныя эміграваць зь Беларусі, маючы інфармацыю пра пагрозу магчымай падрыхтоўкі забойства з боку карных органаў рэжыма А. Лукашэнкі.

Афіцыйныя ўлады Беларусі не правялі адкрытага рассьледваньня зьнікненьня і сьмерці беларускіх палітыкаў, якія застаюцца аднымі з найбольш рэзанансных злачынстваў у гісторыі постсавецкай Беларусі.

Адсутнасьць пераканаўчых публічных вынікаў рассьледваньня можа сьведчыць пра незацікаўленасьць афіцыйных уладаў у тым, каб грамадзтва даведалася праўду.

Калі сьведчаньні пра выкраданьні і забойствы беларускіх палітыкаў і журналістаў “эскадронамі сьмерці” знойдуць пацьверджаньне, Аляксандар Лукашэнка мае панесьці асабістую адказнасьць за арганізацыю гэтых забойстваў або за пакрывальніцтва іхных ініцыятараў, арганізатараў і выканаўцаў.

Рада БНР патрабуе неадкладнага празрыстага публічнага рассьледваньня зьнікненьня Віктара Ганчара, Анатоля Красоўскага, Юрыя Захаранкі, Дзьмітрыя Завадзкага, а таксама абставінаў сьмерці Генадзя Карпенкі, журналіста Анатоля Майсені, журналіста Алега Бябеніна і іншых вядомых падобных выпадкаў.

Рэзанансныя палітычныя забойствы, арганізатары і выканаўцы якіх чыняць незаконныя перашкоды сьледзтву, ня маюць тэрміна даўніны. Іхнае сумленнае рассьледваньне зьяўляецца прамым абавязкам органаў правапарадку Рэспублікі Беларусь. Рада БНР заклікае сумленных і верных прафэсійным стандартам супрацоўнікаў сьледчых органаў Рэспублікі Беларусь весьці падрыхтоўку да правядзеньня сьледзтва па гэтых справах, незалежна ад цяперашніх распараджэньняў кіраўніцтва.

Рада БНР зьвяртае ўвагу на закрытыя непублічныя кантакты паміж рэжымамі Аляксандра Лукашэнкі і Ўладзіміра Пуціна, якія працягваюцца ў цяперашні неспакойны для Беларусі час і часткай якіх мае зрабіцца асабістая сустрэча А. Лукашэнкі і Ў. Пуціна, заплянаваная на 30 чэрвеня ў Ржэве, Расея.

Ліквідацыя дзяржаўнага сувэрэнітэта Беларусі і далучэньне тэрыторыі Беларусі застаецца доўгатэрміновай мэтай агрэсіўнага нацыяналістыянага рэжыму, які пануе ў цяперашняй Расеі.

А. Лукашэнка прыйшоў да ўлады і ўсталяваў свой аўтарытарны рэжым як праваднік інтарэсаў рэваншысцкіх колаў у Расеі. Больш як два дзесяцігодзьдзя рэжым А. Лукашэнкі выжываў выключна дзякуючы эканамічнай і палітычнай падтрымцы з боку Расейскай Фэдэрацыі.

У цяперашні час пандэмія каранавіруса і эканамічны крызіс падкасілі папулярнасьць аўтарытарнага кіраўніцтва як у Беларусі, так і ў Расеі. Гэта адбылося ў вырашальны для абодвух рэжымаў момант, калі ў Беларусі ідзе кампанія па выбарах прэзыдэнта, а ў Расеі адбываецца галасаваньне па новай Канстытуцыі, якая мае яшчэ больш умацаваць аўтарытарны характар палітычнага рэжыму ў краіне.

Беларускае грамадзтва павінна аказаць ціск на ўлады Рэспублікі Беларусь і не дапусьціць здачу А. Лукашэнкам сувэрэнітэта Беларусі ў абмен на чарговую дапамогу з боку Расеі.

Рада БНР паўторна заклікае ўлады Беларусі неадкладна вызваліць усіх арыштаваных палітыкаў, актывістаў, журналістаў і блогераў, а таксама правесьці свабодныя і дэмакратычныя выбары ва ўсе органы ўлады ў адпаведнасьці з міжнароднымі стандартамі.

Рада Беларускай Народнай Рэспублікі асуджае факты катаваньняў і зьдзекаў з арыштаваных палітыкаў, у тым ліку Паўла Севярынца, які ўскрыў вены ў знак пратэсту супраць зьдзекаў турэмнай адміністрацыі. Такія факты супярэчаць закону і зьяўляюцца абсалютна непрымальнымі для сучаснай эўрапейскай краіны, якой павінна быць Беларусь.

Брутальны ціск на палітычных апанэнтаў сьведчыць пра тое, што Аляксандар Лукашэнка, які незаконна займае пасаду Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь, ня можа разьлічваць на перамогу ў свабодных і празрыстых выбарах.

Найбольш яскравай прыкметаю няздольнасьці А. Лукашэнкі перамагчы ў сумленнай выбарчай барацьбе зьяўляецца арышт прэтэндэнта на статус кандыдата ў прэзыдэнты Віктара Бабарыкі, блогера Сяргея Ціханоўскага, які ёсьць адным зь лідэраў пратэстнага руху, лідараў дэмакратычнай апазыцыі Паўла Севярынца і Мікалая Статкевіча, а таксама многіх іншых.

Рада БНР патрабуе неадкладнага вызваленьня ўсіх незаконна затрыманых беларускіх палітыкаў, актывістаў і журналістаў.

Беларускае грамадзтва і будучая законная дэмакратычная ўлада Беларусі павінны забясьпечыць крымінальны перасьлед усіх службовых асобаў, якія ажыцьцяўляюць палітычныя арышты і незаконны ціск на актывістаў, палітыкаў і журналістаў пад час гэтай выбарчай кампаніі.

Рада Беларускай Народнай Рэспублікі рашуча асуджае арышты палітыкаў і грамадзкіх актывістаў у Беларусі, якія адбываюцца цягам абвешчанай кампаніі па выбарах Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь.

Рада БНР патрабуе неадкладна вызваліць усіх незаконна затрыманых асобаў, у тым ліку Паўла Севярынца, Мікалая Статкевіча, Эдуарда Пальчыса, Сяргея Ціханоўскага, Мікалая Маслоўскага, Уладзімера Цыгановіча, Максіма Вінярскага, Міколу Качурца.

Арышты, ператрусы, разгон акцый у падтрымку кандыдатаў, альтэрнатыўных дзеючаму прэзыдэнту Аляксандру Лукашэнку, зьяўляюцца парушэньнем агульнапрынятых дэмакратычных стандартаў, а таксама дзеючага законадаўства Рэспублікі Беларусь.

Спасылаючыся на сваю заяву ад 15 траўня 2020 г., Рада БНР яшчэ раз заяўляе, што ў Беларусі на сёньняшні дзень адсутнічаюць умовы для правядзеньня свабодных і сумленных дэмакратычных выбараў Прэзыдэнта. Падзеі, што адбыліся цягам месяца ад той заявы, выразна пацьвердзілі, што дзеючая ўлада мае намер злоўжываць сілавымі структурамі і дзяржаўным апаратам на карысьць кандыдата Аляксандра Лукашэнкі, які незаконна займае пасаду Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь і ня мае законнага права вылучаць сваю кандыдатуру на гэтых выбарах.

Рада БНР заклікае міжнародную супольнасьць аказаць увесь магчымы ціск на ўлады Рэспублікі Беларусь дзеля забесьпячэньня абароны правоў чалавека, вяршэнства права і дэмакратыі ў Беларусі.

Рада БНР заклікае беларускае грамадзтва ўстаць на абарону актывістаў, якія ахвяруюць сваёй свабодай дзеля дэмакратыі ў Беларусі.

Рада БНР паўторна заклікае ўлады Рэспублікі Беларусь да правядзеньня адкрытых і сумленных дэмакратычных перавыбараў у органы ўлады ўсіх узроўняў, якія адбыліся б пад міжнародным назіраньнем і ў поўнай адпаведнасьці з агульнапрызнанымі дэмакратычнымі стандартамі.

На працягу двух месяцаў – красавіка і траўня 1920 г. – у Маскве вяліся перамовы паміж дэлегацыяй Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянэраў на чале з Палутай Бадуновай і ЦК РКП(б) – кіроўным органам расейскай камуністычнай партыі, якая цалкам засярэдзіла ўладу ў РСФСР у сваіх руках, па пытаньнях стасункаў Расеі і БНР.

Падаем тэзісы справаздачы Палуты Бадуновай, зробленай 4 чэрвеня 1920 г.

Цэнтральнаму Камітэту РСФСР пастаўлена было 6 пунктаў:

1. Прызнаньне поўнай Незалежнасьці Беларускай Рэспублікі.

2. Арганізацыя apміі.

3. Прызнаньне Ўраду Ластоўскаго.

4. Шырокая матэріальная дапамога беларускім арганізацыям і Ўраду.

5. Вызваленьне турэм беларускіх сацыалістоў і беларускіх дзеячоў.

6. Натыхместовая [тэрміновая] і шырокая культурна-прасьветная беларуская работа ў Усходнай Беларусі.

Абасновывала гэтые дамаганьня такімі доводамі:

1) Народ беларускі ўжо перэканаўся, што будучы арэнай і предмэтам зма­ганьня паміж Расеяй і Польшчай ён ня можа разьвівацца ні эканамічна ні куль­туральна; яўляючыся аб’ектам прэтэнсый двох адвякоў боручыхся дзержаў, ён увесь час выносіць увесь цягар гэтаго змаганьня і сваім трудом і дабром апла­чывае абедзьве стараны.

2) Пакуль ня будзе дадзена поўная Незалежнасьць Беларусі датуль немаг­чымы мір на Ўсходзі Эўропы, датуль ня спыніцца расейска-польская барадзь­ба за абладаньне Беларусьсю.

3) Толькі Незалежнасьць Беларусі дасьць політычную роўнавагу на Усходзі Эўропы і задаволіць Беларускі Народ.

Адповедзь: Савецкі Ўрад стаіць у прынцыпе за прызнаньне незалежнасьці ўсім самаазначыушымся народам. Што да прызнаньня Незалежнасьці Беларусі, то гэто залежыць ад палажэньня на мейсцох, г.зн. калі народ на мейсцох зажадае Незалежнасьці, то незалежнасьць будзе дадзена. Залежыць гэто таксама і ад бягу­чаго палітычнаго мамэнту: калі Польшча будзе настаіваць на граніцах 1772 г., то Сов. Pocіі лепей на заходзе гранічыць зь Незалежнай Беларусью, як с Польшчай.

Цяпер, колі ідзе польскае наступленьне, пытаньне аб прызнаньні незалеж­насьці Беларусі аткладаецца, затое можэ быць пастаўлена на чарод пытаньне аб прызнаньні Ўраду Ластоўскаго.

Па 4 і 5 пунктах дадзена адповедзь прыхільная: даваць шырокую дапамо­гу на беларускіе арганізацыі і вызваліць арэштованых беларускіх соцыалістоў, а справы беларускіх дзеячоў разгледзяць.

Па 6 пункту – абецалі пазволіць аткрыць Беларускіе вучыцельскіе курсы, даць загад дзержаўнаму кнігавыдавецтву ў першы чарод пусьціць беларускія кніжкі, ліквідаваць безграматнасьць у Смаленскай, Могілеўскай і Віцебскай губэрніях у беларускай мове зь беларускіх падручнікоў.

Крыніца: Дзяржаўны архіў Летувы. Ф.582. Воп.1. Спр.9. Л.2.

Артыкул пра візыт Старшыні Рады БНР Івонкі Сурвіллы ў Прагу ў сакавіку 2004 г.

Працягнуць чытаць Старшыня Рады БНР у Празе, сакавік 2004 г. →

22 траўня 1960 беларуская газэта “Бацькаўшчына”, што выдавалася ў ЗША, апублікавала мэмарандум Рады БНР кіраўнікам ЗША, Брытаніі, Францыі.

Рада БНР, а таксама Ліга вызваленьня народаў СССР, старшынём якой быў Старшыня Рады БНР Мікола Абрамчык, накіравалі свае мэмарандумы лідарам вялікіх заходніх дэмакратый напярэдадні іхнага сумеснага саміта з кіраўніцтвам СССР. Саміт адбываўся ў Парыжы і павінен быў служыць інструмэнтам для пошуку базы для ўзаемапаразуменьня ва ўмовах Халоднай вайны. Насуперак гэтаму, саміт працягнуўся толькі два дні і прайшоў пад знакам скандалу вакол зьбіцьця саветамі амэрыканскага выведвальнага самалёту U-2.

У сваім мэмарандуме Рада БНР акцэнтавала на факце збройнай акупацыі Беларусі з боку Савецкай Расеі, а таксама пратэставала супраць савецкай дапамогі разьвіваючымся краінам за кошт Беларусі.

Мэмарандум Лігі вызваленьня народаў СССР папярэджваў супраць замірэньня з СССР ва ўмовах акупацыі і парушэньня правоў народаў, паняволеных савецкай Расеяй.

Працягнуць чытаць Мэмарандумы Рады БНР і Лігі вызваленьня народаў СССР лідарам ЗША, Брытаніі і Францыі – травень 1960 г. →

Праведзены пасьля Лютаўскай рэвалюцыі ў Расеі і зрынаньня манархіі зьезд беларускіх арганізацый абвесьціў пра перадачу выканаўчых функцый Беларускаму нацыянальнаму камітэту, які ў супрацы з Часовым расейскім урадам павінен арганізаваць кіраваньне Беларусьсю як будучай аўтаноміі ў складзе фэдэратыўнай дэмакратычнай Расеі.

Дэклярацыя была сьведчаньнем пра высокі ўзровень самаарганізацыі беларускіх структураў і ўсьведамленьня імі інтарэсаў Беларусі як самастойнага суб’екта – пакуль што ў складзе фэдэратыўнай і дэмакратычнай Расейскай рэспублікі, праект стварэньня якой праваліўся.

Працягнуць чытаць Зьезд беларускіх арганізацый патрабуе самакіраваньня для Беларусі – 29.03.1917 →

У 1919 і 1920 гг. у Парыжы адбылася мірпная канфэрэнцыя, на якой падводзіліся вынікі Першай сусьветнай вайны і вызначаліся ўмовы пасьляваеннага міжнароднага парадку.

Рада БНР таксама накіравала сваю дэлегацыю на чале з Антонам Луцкевічам для ўдзелу ў канфэрэнцыі з мэтай дасягнуць прызнаньня незалежнасьці Беларусі з боку міжнароднай супольнасьці. Па дарозе ў Парыж дэлегацыя наведала Чэхаславаччыну, дзе была прынятая прэзыдэнтам Томашам Масарыкам. У Парыжы дэлегацыя мела сустрэчу з замежным міністрам расейскага калчакаўскага ўраду Аляксандрам Сазонавым і з польскім прам’ер-міністрам Ігнацыям Янам Падэрэўскім.

Для ўдзельнікаў Парыскай канфэрэнцыі Антонам Луцкевічам і Лявонам Зайцам быў падрыхтаваны мэмарыял, тэкст якога прадстаўляем вашай увазе.

Працягнуць чытаць Мэмарыял БНР да Парыскай мірнай канфэрэнцыі (1919) →