15 красавіка 1928 г. у Нясьвіскім павеце нарадзіўся Янка Жучка, радны БНР, беларускі грамадзкі дзяяч у Бэльгіі, інжынэр і журналіст.
Янка Жучка
Барысаўскі галодны бунт – 7.04.1932
7 красавіка 1932 г. у Барысаве пачаўся галодны бунт, выкліканы савецкай сельскагаспадарчай палітыкай. Гэта быў адзін з найбольш яскравых эпізодаў Галадамору ў Беларусі.
Беларусь: столетие первого провозглашения независимости в ХХ веке
Нататка пра 100-годзьдзе БНР, апублікаваная Згуртаваньнем Беларусаў у Вялікай Брытаніі ў лёнданскай расейскамоўнай газэце “Пульс UK” у сакавіку 2018 г.
25 марта 2018 г. белорусы во всём мире, особенно на Западе, отмечают 100-летие события, ставшего первопричиной всех форм национальной государственности Беларуси в ХХ в. – и, в конечном итоге, существования Беларуси, как страны, в наше время: провозглашения независимости Белорусской Народной Республики 25 марта 1918 года.
Можно спросить: что же праздновать, если несоветская Беларусь не смогла тогда себя защитить? В самом деле, приказ, изданный в день занятия Минска Красной Армией РСФСР от 10 декабря 1918, гласил: «Правительство белорусских помещиков и капиталистов — «Белорусская рада» — объявляется низложенной и распущенной». Однако оказалось, что провозглашение независимости БНР и деятельность её правительства повлекли необратимые последствия – новую белорусскую государственность, как таковую, оказалось уже политически невозможно «отменить. Согласно протоколу заседания Центрального бюро ЦК Компартии Беларуси от 22 января 1919 года с представителем ленинского правительства Иоффе из Москвы, один из министров (наркомов) заявлял присутствующим, как об общеизвестном им факте: «Существование Белорусской Рады заставило выдвинуть Белорусскую [советскую] Республику».
Continue reading Беларусь: столетие первого провозглашения независимости в ХХ веке
Зварот Старшыні Рады БНР да 100-годзьдзя абвяшчэньня незалежнасьці Беларусі
Дарагія мае Суродзічы, дарагія Сябры Беларусы!
Ад імя Рады Беларускай Народнай Рэспублікі вітаю Вас з Стагодзьдзем!
Сьвяткуем мы сёньня ня толькі Юбілей таго слаўнага 25-га Сакавіка 1918 году, калі народ наш аб’явіў сьвету, што «скідае апошняе ярмо дзяржаўнай залежнасьці», але і стагодзьдзе змаганьня, часта ў вельмі цяжкіх умовах, каб ажыцьцявіць ідэалы 25 Сакавіка.
Сёньня, сто год пасьля абвешчаньня незалежнасьці Беларускай Народнай Рэспублікі, Беларусь жыве і жывуць ідэалы 25 Сакавіка. Шлях наш быў цярністым, але мы выжылі, і не дазволілі згаснуць нашай паходні надзеі.
Дарагія Сябры! Без гэтай паходні надзеі, не аднавілі б мы незалежнасьці Рэспублікі Беларусь ў 1991-м годзе, бо не было б ужо каму яе аднаўляць. Не было б БНР, не было б БССР, не было б і незалежнай дзяржавы Беларусь.
Але ідэалаў БНР мы яшчэ ня зьдзейсьнілі. Беларускі дом яшчэ ўсё ня зусім беларускі, і незалежнасьць яго яшчэ ўсё пад пагрозай.
Ці знойдзе наш народ сілы адбудаваць яго зьсярэдзіны? Ці хопіць у нас вытрываласьці, каб адбудоўваць яго, пакуль не адродзім назаўсёды «жыцьцё рэспублікі сваей»? Ці перажытае прамываньне мазгоў чужой прапагандай дазволіць нашым людзям прызнаць, што былі яны анямелымі ахвярамі чужога захопніка?
І ці зразумее народ, што будучыня ў яго руках і што ад яго залежыць, ці Беларусь станецца заможнай краінай Эўропы, ці застанецца эксплюатаванай калёніяй замежных недобразычліўцаў.
Дарагія Суродзічы! Ідэалы БНР жывуць і будуць жыць. Але ад кожнага з нас залежыць, калі мы іх зьдзейсьнім.
Дык давайце скарыстаем з гэтага вялікага Юбілею, каб даказаць сабе і сьвету, што мы іх годныя.
Жыве Беларусь!
25 марца 1918 году – успаміны Антона Луцкевіча пра абвяшчэньне незалежнасьці Беларусі
“Урэшце, настаў гэты дзень, катораму было суджана стаць гістарычным днём у барацьбе за волю Беларусі. Вечарам 24 марца – у 6 гадзін, сабралася Рада Рэспублікі. І запраўды, было штось сільнага, штось магутнага ў гэтым першым беларускім народным Парляманце! Шэрыя сьвіткі, шэрыя салдацкія шынэлі, якія яшчэ мала хто пасьпеў скінуць з плеч, надавалі агульны тон сабраньню. Але сьветлыя, рахманыя вочы, энэргічныя твары іx валадароў гаварылі ясна, што то ня простыя сярмягі зыйшліся, а цьвет беларускае народнае інтэлігенцыі!” – Артыкул Антона Луцкевіча, аднаго з асноўных ідэолягаў беларускага незалежніцкага руху, прам’ер-міністра і міністра замежных справаў БНР у 1918-1919.
Калі ў лютым 1918 году нямецкія войскі занялі Менск, віленскія беларусы нязвычайна ажывіліся: гэта-ж у працягу трох гадоў мы былі зусім адрэзаны фронтам ад нашых усходніх братоў, гэта-ж ніводная вестка аб іx і іхнай працы не далятала да нас праз лінію акопаў, – i вось адкрываецца магчымасьць зьвязацца з Менскам!
Беларуская Рада ў Вільні, абраная толькі за месяц да таго на конфэрэнцыі 25.1.1918г., зараз-жа начала заходы перад акупантамі, каб дабіцца пазваленьня на падарожжу спэцыяльнае дэлегацыі ў Менск. Цяжкая была з гэтым справа: беларуская конфэрэнцыя ня споўніла таго, чаго дамагалася ад яе нямецкая ўлада, і станула на ярка незалежніцкім становішчы. Цэлы месяц прайшоў, пакуль дэлегацыя атрымала гэтак жаданае пазваленьне:перад тым у Менск быў пасланы на “рэкогносьціроўку” дазнаны шпіон, Эдмунд Зузэміль, каторага ў тайне ад Рады надзяліў пісьмамі да менскіх дзеячоў адзін з віленскіх беларусаў (імя яго ў сваім часе будзе пададзена да агульнага ведама), і толькі пасьля павароту Зузэміля, выступаўшага ў Менску пад прозьвішчам “таварыша Кузьміцкага”, пазваленьне было дадзена.
Дзяржаўныя пячаткі Беларускай Народнай Рэспублікі
Галоўны атрыбут і сымбаль паўнамоцтваў Рады БНР: дзяржаўныя пячаткі Беларускай Народнай Рэспублікі і штамп Канцылярыі Старшыні Рады БНР.
Пячаткі былі створаныя перад Другой Сусьветнай Вайною, а самая старая – у 1918 годзе ў Беларусі.
З таго часу яны захоўваюцца Старшынёй Рады БНР і перадаюцца разам з паўнамоцтвамі новаабранаму Старшыне пры заступленьні на пасаду.
Continue reading Дзяржаўныя пячаткі Беларускай Народнай Рэспублікі
Сьвяткаваньне 25 сакавіка ў ЗША ў 1960-я: фота
На фота з газэты “Бацькаўшчына” (крыніца – Biblioteka Kamunikat.org) беларускія дзяўчаты ўручаюць мэру букет ад імя беларускай дыяспары Чыкага
Зьлева направа: Рэфэрэнт вонкавых дачыненьняў БАЗА доктар Станіслаў Станкевіч, капэлян Сэнату дастойны Фрэдэрык Браўн Гаррыс (Frederick Brown Harris), Біскуп БАПЦ Васіль (Тамашчык), віцэ-прэзыдэнт ЗША Г. Гамфры, старшыня Галоўнай Управы БАЗА інж. Мікалай Гарошка, прафэсар Барыс Кіт.
Крыніца: Бібліятэка “Камунікат” (http://kamunikat.org/)
Адозва місіі БНР у Рызе да беларусаў у Балтыі
7 лютага 1920 г. ў латвійскай прэсе была апублікаваная адозва Вайскова-дыпляматычнай місіі БНР у Латвіі і Эстоніі з заклікам атрымоўваць беларускія пашпарты.
In Memoriam Paŭlina Paškievič Smith (Pauline Pashkevitch Smith)
Piša Staršynia Rady BNR Ivonka Surviłła:
“Ź vialikim sumam daviedałasia, što adyjšła ŭ lepšy śviet na 85-m hodzie žyćcia maja siabroŭka i supracoŭnica ŭ Kanadzkim Fońdzie Dapamohi Achviaram Čarnobyla ŭ Biełarusi Paŭlina Paškievič Smith.
Pra Paŭlinu ja pisała ŭ majoj knizie “Daroha”. Uspaminała jaje jak adnu z vydatnych žančyn, jakich mnie paščaściła paznać u maim žyćci.
Naradziłasia jana ŭ Kanadzie ŭ siamji biełaruskich baptystaŭ z Stolinščyny, jakija emihravali ŭ pačatku 30-ch hadoŭ. Paznajomilisia my ź joju, kali pierabralisia ŭ pravincyju Quebec, dzie jana brała aktyuny ŭdzieł u halinie školnictva. Kali my załožvali Kanadzki Fond Dapamohi Achviaram Čarnobyla ŭ Biełarusi i byli patrebnyja try podpisy ludziej, jakija nia mieli siamiejnych suviaziaŭ miž saboju, Paŭlina zhadziłasia być adnym z patrebnych troch padpisantaŭ, razam ź Zinaj Himpielevič i mnoju.
Ułažyła Paŭlina Paškievič vializarnuju pracu ŭ žyćcio Fondu. Šmat hadoŭ žyli ŭ jaje ŭsio leta pierakładčyki, jakija pryjaždžali ź dziećmi ŭ Kanadu. Naležała jana da ŭpravy Fondu i vykonvała roznyja funkcyi ŭ hetaj jakaści.
Da apošnich hadoŭ jana maryła, što kaliś adviedaje ziamlu svaich prodkaŭ.”
In Memoriam Барыс Кіт
Рада Беларускай Народнай Рэспублікі выказвае свой смутак з нагоды сьмерці Барыса Кіта – знакамітага навукоўца і беларускага патрыёта.
Барыс Кіт быў сучасьнікам, сьведкам і ўдзельнікам найбольш драматычных старонак беларускай гісторыі дваццатага стагодзьдзя.
Ён быў адным з апошніх жывых грамадзянаў Беларускай Народнай Рэспублікі 1918 году, апошнім жывым яскравым прадстаўніком пакаленьня беларускіх актывістаў у міжваеннай Заходняй Беларусі. Ён быў выкладчыкам і дырэктарам легендарнай Віленскай беларускай гімназіі, выпускнікамі якой сталі многія выбітныя беларускія дзеячы. Ён перажыў савецкую акупацыю ў 39-41 гг. і нямецкую акупацыю ў 41-44 гадах, ледзьве выратаваўшыся ад расправы з боку нацыстаў. Жыцьцёвы шлях Барыса Кіта – гэта шлях ўсяго беларускага руху апошняга стагодзьдзя: складаны, пакручасты, і ўрэшце пераможны.
Сваёй выбітнай міжнароднай навуковай кар’ерай пасьля вайны Барыс Кіт стаўся сымбалем таго, як беларус можа дабіцца посьпеху ў сьвеце, пры гэтым не губляючы сувязі з Бацькаўшчынай. Барыс Кіт – натхняльны прыклад для ўсіх нас, для тысячаў беларусаў у замежжы і для самой Беларусі. Ён паказаў, што мы можам дасягнуць міжнароднага прызнаньня, будучы вернымі сваім ідэалам, ідэалам 25 сакавіка і вольнай дэмакратычнай Беларусі, як быў ім да самога канца верны Барыс Кіт.
Нас пакінула сапраўды ўнікальная асоба.
Рада Беларускае Народнае Рэспублікі выказвае свае спачуаньні родным і сябрам Барыса Кіта.