Працягваюцца ўручэньні Мэдалёў да стагодзьдзя БНР.

23 жніўня ў Вільні Мэдаль да стагодзьдзя БНР быў уручаны Леакадзіі Шышэі (Кавальчук) – вэтэранцы беларускага незалежніцкага руху, палітычнаму вязьню ў СССР. У 1946-1947 гг. Леакадзія Кавальчук была ўдзельнікам падпольнай беларускай незалежніцкай арганізацыі “Чайка”. У сярэдзіне 1947 года арганізацыя была выкрытая, Леакадзія Кавальчук была асуджаная на восем з паловай гадоў зьняволеньня ў ГУЛАГу.

22 жніўня ў Менску заступнік Старшыні Рады БНР Мікалай Пачкаеў уручыў Мэдалі да стагодзьдзя БНР кіраўніцы Згуртаваньня беларусаў сьвету “Бацькаўшчына” Алене Макоўскай і старшыні Рады ЗБС “Бацькаўшчына” Ніне Шыдлоўскай. У якасьці галоўных каардынатараў працы Згуртаваньня беларусаў сьвету і кампаніі “Будзьма беларусамі!” Алена Макоўская і Ніна Шыдлоўская робяць вялікую і неабходную справу па аб’яднаньні беларускай дыяспары, папулярызацыі беларушчыны сярод нашых суайчыньнікаў як у Беларусі, так і за яе межамі.

Гісторык Зьміцер Дрозд зьвярнуўся да афіцыйных установаў Ізраіля з адкрытым лістом, у якім ён просіць надаць тытул Праведнікаў народаў сьвету членам Беларускага камітэту самапомачы ў Празе: Ларысе і Янку Геніюшам, Васілю Захарку, Васілю Русаку і Пятру Бокачу за выратаваньне ў 1941-1945 гг. жыхароў прагі Аркадзя, Анатоля і Ярыну Вольфсон.

Васіль Захарка – старшыня Рады БНР у 1928-1943 гг., Ларыса Геніюш – Генэральны сакратар Ураду БНР ад 1943 г.

Continue reading Як радныя БНР дапамагалі габрэям у час Другой сусьветнай вайны →

Пакт Молатава-Рыбэнтропа сымбалізуе трагедыю нашага рэгіёна ў дваццатым стагодзьдзі. Мільёны ўсходнеэўрапейцаў былі зьнішчаныя нацыстамі і камуністамі за свае палітычныя погляды, этнічнае ці сацыяльнае паходжаньне. Мільёны загінулі ў Другой сусьветнай вайне, адказнасьць за разьвязаньне якой нясуць таталітарныя рэжымы ў Нямеччыне і СССР.

У гэты дзень 80 гадоў таму Савецкі Саюз і гітлераўская Нямеччына падпісалі пагадненьне аб ненападзе, сакрэтная частка якога прадугледжвала падзел Усходняй Эўропы паміж гэтымі дзьвюма таталітарнымі дзяржавамі. Заходняя Беларусь, якая ў той час знаходзілася пад польскім кантролем, апынулася ў сфэры ўплыву СССР, які на той момант ужо кантраляваў усходнюю частку Беларусі.

Праз тыдзень пасьля падпісаньня пагадненьня Нямеччына напала на Польшчу, што сталася пачаткам Другой сусьветнай вайны.

Двума тыднямі пазьней да Гітлера далучыўся Савецкі Саюз, напаўшы на Польшчу з усходу і дэ-факта ўступіўшы ў Другую сусьветную вайну на баку нацыстоўскай Нямеччыны. У 1939-1941 годзе СССР захапіў Заходнюю Беларусь, Заходнюю Ўкраіну, Бэсарабію і краіны Балтыі. Толькі Фінляндыя здолела абараніць сваю незалежнасьць у няроўнай вайне супраць савецкай ваеннай машыны.

Continue reading Заява Рады БНР да 80-х угодкаў Пакта Молатава-Рыбэнтропа →

У архівах БНР захаваліся некалькі сьпісаў супрацоўнікаў Міністэрства замежных справаў Беларускай Народнай Рэспублікі у 1918 – 1919 гадах.

Continue reading Супрацоўнікі Міністэрства замежных справаў БНР, 1918 — 1919 гг. →

Мэдаль да стагодзьдзя БНР уручаны Алегу Рудакову, шматгадоваму актывісту Таварыства беларускае культуры імя Яна Чэрскага ў Іркуцку, Расейская Фэдэрацыя.

Старшыня Рады БНР Івонка Сурвілла пракамэнтавала ўзнагароджаньне:

“Алег Рудакоў – адзін з найбольш яскравых дзеячоў сучаснага беларускага замежжа, выбітны арганізатар і лідар, як робіць гіганцкую працу па папулярызацыі беларускай культуры ў Расеі. Ён абудзіў сярод шматлікіх жыхароў Прыбайкальля цікаўнасьць да іхных беларускіх каранёў і да беларускае спадчыны ў гэтым сыбірскім рэгіёне. Праца Алега Рудакова як нішто іншае спрыяе пабудове добрасуседзкіх стасункаў між народамі Беларусі і Расеі”.

Рада БНР выконвае ў выгнаньні некалькі важных функцый: захаваньне традыцый і працяг юрыдычнага існаваньня першай дэмакратычнай беларускай дзяржаўнасьці, прадстаўленьне Беларусі ў свабодным сьвеце, а таксама яднаньне беларускіх палітычна актыўных асяродкаў у розных краінах. Падаем адказы на пытаньні, якія паступілі на адрас Рады БНР (пытаньні прыведзеныя на мове арыгіналу – украінскай).

1. Як вам вдалося так довго зберігати безперервну державну традицію?

Традыцыя БНР захавалася дзякуючы шматгадовым высілкам і працы беларускай дыяспары. Сотні неабыякавых і палітычна актыўных людзей, нават апынуўшыся ў выгнаньні, захавалі вернасьць Беларусі і дзесяцігодзьдзямі не шкадавалі сваіх сілаў, часу, грошай на беларускую справу. Канстытуцыйныя рэглямэнты Рады, прынятыя ў 1917-1918 гадах, дазвалялі кааптацыю новых членаў. Гэта дазволіла Радзе папаўняць свой склад у наступныя дзесяцігодзьдзі.

У значнай ступені Рада БНР традыцыйна абапіралася на арганізацыі беларускае дыяспары ў ЗША, Канадзе, Вялікай Брытаніі, Францыі і Аўстраліі. Пасьля падзеньня СССР значную ролю таксама граюць беларускія суполкі ў Чэхіі і Польшчы. Асобныя радныя жывуць у іншых краінах.

Continue reading Рада БНР як найстарэйшая беларуская дэмакратычная advocacy group →

12 ліпеня 1918 г. адбыўся сход грамадзкасьці Магілёва, які выказаў сваю падтрымку БНР.

У зале магілёўскага суда сабралося каля 400 прадстаўнікоў мясцовых грамадзкіх і палітычных арганізацый. Абсалютная большасьць прысутных падтрымалі ідэю незалежнасьці Беларусі і абвяшчэньне Беларускай Народнай Рэспублікі (супраць прагаласавалі 2 чалавекі, 9 чалавек устрымаліся).

Падобныя сходы праходзілі ў дзясятках іншых гарадоў і мястэчак.

На фотаздымку: будынак, дзе адбыўся сход, сучасны адрас: вул. Першамайская (былая Вялікая Шклоўская) д. 24

4 ліпеня адбылося першае ўручэньне Мэдаля да стагодзьдзя БНР у Маскве. Узнагароду атрымаў доктар Аляксей Каўка, гісторык, літаратуразнаўца, публіцыст, выбітны грамадзкі дзеяч, адзін з заснавальнікаў і першы старшыня маскоўскага Таварыства беларускае культуры імя Францішка Скарыны.

Уручэньне адбылося перад маскоўскім помнікам Янку Купалу, які быў усталяваны намаганьнямі беларускае дыяспары, у тым ліку Аляксея Каўкі.

27 ліпеня 1919 году Міністар замежных справаў Украінскай Народнай Рэспублікі Андрый Лівыцькый накіраваў прывітальны ліст старшыні Ўраду БНР Антону Луцкевічу.

З 1926 па 1948 год Лівыцькый быў старшынём Дырэкторыі УНР у выгнаньні, а з 1948 па 1954 год – прэзыдэнтам УНР у выгнаньні.

До пана Старшини Ради Народних міністрів
Білоруської Народної Республіки

Прийнявши Вашого дипльоматичного гонця і одержавши відомости про те становище, в якому перебуває зараз білоруський нарід і його теріторія, страждаючи і терплючи від знущань і глуму одвічних ворогів так білоруського, як і українського народів – московських червоних імперіалістів-большовиків, я дозволяю собі від імені Соборної України висловити щире співчуття українського народу – народові білоруському.

Continue reading Ліст міністра замежных справаў Украіны старшыні Ўраду БНР А. Луцкевічу →

9 студзеня 1918 г. загадам № 1332 па Румынскім фронце расейскага войска было абвешчана пра арганізацыю Беларускай вайсковай камісіі па стварэньні беларускіх вайсковых частак. Камісію ўзначаліў генэрал-маёр Пажарскі.

Да сярэдзіны снежня 1917 г. Румынскі фронт расейскага войска фактычна спыніў сваё існаваньне. Штабы фронту і армій, якія ўваходзілі ў яго склад, пераходзілі з рук у рукі паміж украінскім і бальшавісцкім камандаваньнем.

Прадстаўнікі нацыянальных партый сярод вайскоўцаў вялі моцную і пасьпяховую антыбальшавіцкую прапаганду. 30 кастрычніка (12 лістапада) 1917 г. франтавы камітэт пры падтрымцы ўкраінскіх атрадаў прыняў рашэньне аб непрызнаньні савецкай улады і адмове падпарадкоўвацца бальшавікам.

Пры падтрымцы румынскага вайсковага камандаваньня пачалася “нацыяналізацыя” расейскае арміі на Румынскім фронце: сфармаваныя па тэрытарыяльным прынцыпе беларускія адзінкі атрымлівалі статус беларускіх нацыянальных, зь іх звальняліся небеларусы, на месца якіх пераводзіліся жаўнеры-беларусы зь іншых частак.

У пачатку студзеня 1918 г. пры штабе Румынскага фронту была створаная “Нацыянальна-тэрытарыяльная дэмакратычная арганізацыя фронту”, у якую ўвайшлі камісары ад Беларусі (БНР), Украіны (УНР), армянаў, малдаўцаў, палякаў, мусульманаў, літоўцаў, эстонцаў, данскіх казакоў, грузінаў. Гэтая арганізацыя падрыхтавала загад аб нацыяналізацыі фронту, а камандуючы фронтам Шчарбачоў яго падпісаў.

Ніжэй падаем дакумэнты вайсковага камандаваньня фронту аб стварэньні беларускіх вайсковых аддзелаў (у перакладзе з расейскай мовы).

Continue reading Беларускія вайсковыя часткі на Румынскім фронце, 1918 год →